بررسی عوامل موثر بر کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران

تحقیق حاضر کوششی به منظور کشف «علل کاهش نفوذ اجتماعی روحانیان در ایران» است. در این مسیر، کندوکاوی در میان آثار مربوط به روحانیت انجام گرفت؛ که مرور آثار، کمک شایانی برای ارائه ی فرضیه های تحقیق بود. پس از این مهم، معنای نفوذ اجتماعی و چگونگی ایجاد یا کاهش آن مورد بحث قرار گرفت؛ که مباحث، منتج به ارائه ی مدلی برای کاهش نفوذ اجتماعی شد. نشان داده شد که برای کاهش نفوذ اجتماعی می باید سه تحول کلان در وضعیت ساختاری، در وضعیت صاحب نفوذ و در مخاطب نفوذ ایجاد شود. همین الگو، برای روحانیت نیز مبنا قرار گرفت و متناسب با آن تحولات ساختاری در وضعیت روحانیت (تغییر موقعیت و نقش روحانیان متعاقب حضور در حکومت)، تحول در خود روحانیان (تحولات عملکردی و شخصیتی آنان) و تحول در مردم (تحول در عواطف آنان نسبت به روحانیان -در نتیجه ی نارضایتی از حکومت- و ملاک های شکل گیری نفوذ -در نتیجه ی شکل گیری دینداری های جدید) محور بحث قرار گرفت. با اتکا به این سه دسته تحول، شش فرضیه ارائه شد که علل کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت را در: حضور روحانیان در حکومت، ایفای نقش های غیرخاص از سوی آنان، تغییر مطلوبیت عملکرد و شخصیت آنان، نارضایتی مردم از حکومت و تغییر نوع دینداری آنان، میدانست. با اتکا به روش پیمایش و ابزار پرسش نامه، داده های لازم برای سنجش فرضیه های تحقیق جمع آوری شد؛ که نتایجِ تجزیه و تحلیل داده ها، مویدی برای کلیه ی فرضیه های تحقیق بود.